Το κτηριακό συγκρότημα της ενορίας του Αγίου Νικολάου αποτελείται εκτός από τον κυρίως ναό, το καμπαναριό, τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου, από το γραφείο των ιερέων, τους αποθηκευτικούς χώρους και την έκθεση χριστιανικού βιβλίου, που όλα βρίσκονται μέσα στο περίβολο του Αγίου Νικολάου. Ο ρυθμός του ναού, είναι τρίκλιτη βασιλική καμαροσκέπαστη με δίρριχτη στέγη με πλάκες και κεραμίδια. Έχει πρόναο και νεότερες πλαϊνές επεκτάσεις. Στα δύο κλίτη του έχει δύο παρεκκλήσια: του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και της Παναγίας.
Ο φωτισμός του ναού είναι λίγος και υποβλητικός (λόγω του γεγονότος ότι τα παράθυρα είναι πολύ μικρά) δίνοντας στον προσκυνητή το αίσθημα της βαθειάς κατάνυξης και του μυστηρίου που συντελείται επί του ιερού θυσιαστηρίου.
Ιερός Ναός Αγίου ΝικολάουΤο τέμπλο του ναού είναι περίτεχνα ξυλόγλυπτο καλυμμένο με φύλλα χρυσού, όπως επίσης ο άμβωνας, ο δεσποτικός θρόνος και το κιβώριο της Αγίας Τράπεζας. Οι αγιογραφίες του Ναού είναι έργο των αδελφών Νικόλαου και Θεόδωρου του 1730. Το μεγαλύτερο μέρος του ναού είναι κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, όπως και όλοι οι ναοί της περιόδου της Τουρκοκρατίας, διότι τότε οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν την ανέγερση μεγάλων χριστιανικών ναών, έτσι ώστε να μην είναι στο ίδιο επίπεδο ο σταυρός με το μουσουλμανική ερυθρά ημισέληνο. Στο πλαίσιο αυτών των απαγορεύσεων ήταν και η χρήση των καμπανών, με αποτέλεσμα το 1728 που δόθηκε Σουλτανικό φιρμάνι για τη χρήση ξύλινων και σιδερένιων μόνο σήμαντρων, οι Κοζανίτες να έχουν ως διακαή τους πόθο την απελευθέρωση και την χαρούμενη κρούση τους. Το καμπαναριό σύμφωνα με την κτητορική του επιγραφή χτίστηκε το 1855. Έχει ύψος 26 μέτρα και σήμερα αποτελείται από 7 ορόφους, τρούλο και τετράπλευρο ρολόι. Ο ναός πανηγυρίζει τη μνήμη του Αγίου Νικολάου, επισκόπου Μύρων της Λυκίας, στις 6 Δεκεμβρίου, με τη συμμετοχή όμορων Αρχιερέων και πλήθους Κοζανιτών που έρχονται από τα πέρατα της οικουμένης για να τιμήσουν τον προστάτη τους Άγιο.
Η Ιστορία Ναού
Ως έτος ανεγέρσεως του ναού όπως αναφέρεται στην κτητορική επιγραφή της κυρίας εισόδου του ναού αλλά και της πλαϊνής, είναι το 1664. Με ενέργειες και πρωτοβουλία του προεστού της εποχής, Χαρισίου Τράντα, ξεκίνησαν οι εργασίες ανεγέρσεως του ναού. Ο ίδιος ο δωρητής επέλεξε τον τόπο στον οποίο θα κτιζόταν ο ναός και εκτός από τα χρήματα κατόρθωσε να αποσπάσει από το Σουλτάνο αυτοκρατορικό διάταγμα για τη πόλη της Κοζάνης καθώς και τη σχετική άδεια για την ανέγερση του νέου Ναού. Στα μέσα του 18ου αιώνα η οικονομική και οικοδομική ανάπτυξη της Κοζάνης, έφερε και την πληθυσμιακή αύξηση του χριστιανικού στοιχείου με αποτέλεσμα να ο ναός να μην επαρκεί για την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών αναγκών των Χριστιανών.
Εσωτερικό Ιερού Ναού Αγίου ΝικολάουΌμως ο Σουλτάνος δεν έδιδε άδεια ανέγερσης νέου και μεγαλύτερου ναού. Τελικά μετά από πολλές πιέσεις το 1721 έδωσε άδεια επισκευής της τοιχοδομίας του ναού, λόγω σεισμού..! Όμως οι Χριστιανοί δεν έμειναν σε αυτό το κομμάτι και με ταχύτητα προέβησαν στη γενικότερη εκ βάθρων ανακαίνιση και επέκταση του ναού στη μορφή που είναι μέχρι Τέμπλο Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Κοζάνηςσήμερα. Στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου έλαβαν χώρα μεγάλα και ιστορικά γεγονότα τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη νεότερη ιστορία της πόλης. Στις 12 Οκτωβρίου 1912 έγινε η πανηγυρική δοξολογία για την απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους παρουσία του Αρχιστρατήγου του Ελληνικού Στρατού, Διαδόχου Κωνσταντίνου, ενώ πολλοί φλογεροί πατριώτες εκφώνησαν πύρινους λόγους υπέρ της ελευθερίας του σκλαβωμένου Γένους. Το ναό του Αγίου Νικολάου λάμπρυναν με την παρουσία τους αναστήματα όπως: ο Μελέτιος Κατακάλου, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Μητροπολίτης Φώτιος Μανιάτης (μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης), κ.α.. Το 1926 με Προεδρικό Διάταγμα ο Ναός ανακηρύχθηκε διατηρητέο ιστορικό και αρχαιολογικό μνημείο και στις 9 Απριλίου 1953 με Βασιλικό Διάταγμα του Βασιλέως των Ελλήνων Παύλου, ο Άγιος Νικόλαος καθιερώθηκε ως πολιούχος και προστάτης της πόλεως της Κοζάνης.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Νικολάου
T.K 50131, Κοζάνη
Tηλ: 24610 35929
Fax: 24610 28801
Στοιχεία για τη συγγραφή του παρόντος άρθρου λάβαμε από το βιβλίο του Λάζαρου Αθ. Παπαϊωάννου «Ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Νικολάου» Κοζάνη, 1989
Λιγότερα
